Шӑматкун, чӳк уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, Шупашкар хулинчи Трактор тӑвакансен культура керменӗнче шкул ачисемпе вӗрентекенсен «Шкул шӑпчӑкӗ» республика конкурсӗ иртнӗ. Конкурса йӗркелекенсем шутӗнче Чӑваш наци конгресӗпе Чӑваш Республикинчи учительсен ассоциацийӗн чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсен секцийӗ те пулнӑ.
Чӑваш халӑх юррисене юрлакансен ӑмӑртӑвне Элӗк, Патӑрьел, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Куславкка, Канаш, Хӗрлӗ Чутай, Комсомольски, Муркаш, Елчӗк районӗсенчен, Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкар тата шкул Ҫӗpпӳ хулисенчен ачасен 11 фольклор ушкӑнӗ, 28 солист, учительсен 6 фольклор ушкӑнӗпе 9 солист хутшӑннӑ.
Солистсемпе фольклор ушкӑнӗсем чӑваш халӑхӗн хӑна, салтак, вӑйӑ, ӗҫ, лирика юррисене шӑрантарнӑ. Уяв каҫӗнче сюжетлӑ вӑйӑсемпе юрӑсем, такмаксемпе ташӑсем пӗp-пӗринпе ылмашса пынӑ.
Патӑрьел районӗнчи ҫамрӑксем нумаях пулмасть культурӑпа кану центрне КВН вӑййине пуҫтарӑннӑ. Ҫак конкурса Патӑрьел район администрацийӗн вӗренӳ пайӗн ҫамрӑксемпе ӗҫлекен центрӗ йӗркеленӗ.
Вӑййа 5 команда: Пӑлапуҫ Пашьелӗнчи «Борщ», Пикшикри «Аврал», Патӑрьелӗнчи 1-мӗш вӑтам шкулӑн «Люди Б», 2-мӗш вӑтам шкулӑн «Дети юмора», Тутар Сӑкӑтри «Экстрим» — хутшӑннӑ. КВНа «Культура ҫулталӑкӗнчен — литература ҫулталӑкне» темӑпа ирттернӗ.
«Командӑсем пӗринчен тепри маттур, жюрисене те ҫӗнтерӳҫӗсене палӑртма ҫӑмӑл пулмарӗ», — тесе пӗлтерет вӗренӳ пайӗн ҫамрӑксемпе ӗҫлекен методисчӗ А. Антонова. Ҫӗнтерӳҫӗ вара Патӑрьелӗнчи 2-мӗш вӑтам шкулӑн «Дети юмора» ушкӑнӗ пулса тӑнӑ. Ытти команда «КВН призерӗ» ята тивӗҫнӗ.
Патӑрьелти «Ҫӑкӑр» историпе этнографи музейӗнче «Искусствӑсен каҫӗ» культурӑпа ӑс-хакӑл акцийӗ пулнӑ. Вырӑнтисем ун пирки йӑлана кӗнӗ мероприяти тесе хыпарлаҫҫӗ.
Кӑҫал ӑна «Ӳнер пӗрлештерет» девизпа ирттернӗ.
Аваллӑх управҫинче литература вулавӗсем, «ҫавра сӗтелсем», ӑсталӑх сехечӗсем йӗркеленӗ. Уява Патӑрьелти 4–8-мӗш классем хӑйсен пултарулӑхӗпе паллаштарнинчен пуҫланӑ. Ачасем Тӑван ҫӗршыв, туслӑх, тӑнӑҫлӑх ҫинчен сӑвӑсем вуланӑ. «Ҫавра сӗтел» хушшинче музейпе куракан хушшинчи туслӑха ҫирӗплетесси пирки калаҫнӑ.
«Сӑвӑ ҫырасси» ӑсталӑх сехетӗнче кашниех сӑвӑ хайласа пӑхнӑ. Патӑрьелти тӗп вулавӑш пуҫлӑхӗн ҫумӗ Валентина Маллинан тата 1-мӗш шкулта кӗҫӗн классене вӗрентекен Марина Федоровӑн сӑввисене итленӗ.
Патӑрьел районӗнчи икӗ фермер пахча ҫимӗҫ упрамалли вырӑн хута янӑ. Уйра пуҫтарнӑ ҫӗрумине, хӗрлӗ кӑшмана, кишӗре унта хунӑ вӗсем. Унти условисем пахча ҫимӗҫе ҫуркуннечченех лайӑх упрама май параҫҫӗ.
Пӗри — Ҫӗнӗ Ахпӳртре. Унта 450 тонна упрама май пур. Унта кондиционер, вентилятор, термометр вырнаҫтарнӑ. Людмила Краснова кун ҫине 3 миллион тенкӗ тӑкакланӑ. Анчах ку тупӑш кӳрессе шанать вӑл. Ятарлӑ программӑпа усӑ курнӑран вӑл тӑкакланӑ укҫан 20 процентне каялла тавӑрӗ.
Тепри — Патӑрьелте. Петр Ялуков фермер кӑҫал ҫӗрулми лайӑх туса илнӗ. Унччен вӑл пахча ҫимӗҫе тӳрех сутнӑ. Халӗ хранилище тусан вӑл 2000 тонна ҫӗрулмине унта упрӗ.
Фермерсем ҫӗрулмине хӗлле тата ҫуркунне сутӗҫ. Ун чухне хак хӑпарӗ.
Патӑрьел районӗнчи Тури Чакӑри культура ҫурчӗ ҫумӗнчи «Чемен» фольклор ушкӑнӗ Иван Яковлевӑн тӑван ялӗнче — Тутар Республикинчи Кӑнна Кушкинче — пулнӑ. Ушкӑна республикӑн Культура министерствин пай ертӳҫи Сергей Казаков ертсе пынӑ.
Хӑнасене кӑнна кушкисем ҫӑкӑр-тӑварпа кӗтсе илни пирки «Хыпар» хаҫат пӗлтерет. Вырӑнти ял тӑрӑхӗн, Теччӗ район администрацийӗн ертӳҫисем ҫакӑн пек тӗлпулусем тӑванлӑха ҫирӗплетнине палӑртнӑ. Кӑнна Кушки шкулӗнче чӑваш чӗлхине вӗрентекен Анатолий Байдеряков шкулпа паллаштарнӑ. Шкул ачисем вырӑнти поэтсен чӑвашла сӑввисене вуланӑ. Чӑваш Ен делегацийӗ Иван Яковлевӑн музейӗпе паллашнӑ, И.Я. Яковлев ҫуралнӑ ҫурт вырӑнӗнче лартнӑ часавая ҫитсе курнӑ. Мероприяти ялти культура ҫуртӗнче тӑсӑлнӑ.
Ҫакӑн пек шухӑшлать республикӑри халӑх пултарулӑхӗн ҫурчӗн пай ертӳҫи, РФ культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Светлана Лаврентьева. Сӑмахӗ Шӑмӑршӑ районӗнчи Кивӗ Шӑмӑршӑра «Улах сӑри» уявне ирттерни пирки-ха. Анатри чӑвашсен йӑлана кӗнӗ уявне Васанти таврапӗлӳ музейӗн ертӳҫи, ЧР культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Герман Ларшников пуҫарнӑ.
Уява ялти хастар хӗрарӑмсем тӑрӑшсах хатӗрленнӗ: асламӑшӗсен арчисенчен чӑваш наци кӗписемпе капӑрлӑхне кӑларнӑ, сӑра вӗретнӗ, кукӑль-пӳремеч, капӑртма пӗҫернӗ.
«Улах сӑрине» Кивӗ Шӑмӑршӑ клубӗ ҫумӗнчи «Тевет» фольклор ансамблӗ уҫнӑ. Унтан пухӑннисене Васан ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Юрий Ильин уяв ячӗпе саламланӑ. Шупашкарти Ф.П. Павлов ячӗллӗ музыка училищин «Янтал» ансамблӗ Патӑрьел районӗнчи Алманчӑра ҫырса илнӗ хӗрсен «Улах сӑри» уявне кӑтартнӑ. Ҫавӑн пекех Чӑваш Енри тури тата анат енчи, Пушкӑртри чӑвашсенчен ҫырса илнӗ йӑла юррисене шӑрантарнӑ, ташшисене ташланӑ. Республикӑри халӑх пултарулӑхӗн ҫурчӗн пай ертӳҫи, РФ культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Светлана Лаврентьева мероприятие йӗркелекенсене тав тунӑ.
«ХамОр ялсем» скетчком (ют чӗлхерен куҫарсан ҫакӑ кӗске шӳтсем тенине пӗлтерет) пирки пурте пӗлмеҫҫӗ пулӗ-ха. Проекта пурнӑҫа кӗртекенсенчен пӗри Патӑрьел район каччи Геннадий Адикин кулӑшсем ӳкерес шухӑш ӑнсӑртран ҫуралнине пӗлтерет. Малтанах ролике тӗнче тетелӗнчи халӑх сечӗсенче вырнаҫтарнӑ. Куракансенчен ырлаканни ырланӑ, хурлаканни хурланӑ.
Пӗрремӗш ярӑм хыҫҫӑн ыттисем те тӗнче тетелӗнче вырӑн тупнӑ. Ҫамрӑксем кулӑшсене тӑван чӗлхене вырӑсларан куҫараҫҫӗ, хӑйсен пурнӑҫӗнче пулнӑ интереслӗ самантсене сӑнлама тӑрӑшаҫҫӗ.
Ӗҫчен ял ҫыннин пурнӑҫне, ҫамрӑксен хӑтланӑвне, кӳршӗсен хутшӑнӑвне кулӑшла сӑнлама тӑрӑшаҫҫӗ вӗсем. Рольсене Сергей Лекеров, Олег Николаев, Евгений Григорьев, Геннадий Адикин, Алексей Алексеев, Борис Головцов калӑплаҫҫӗ. Ҫамрӑксем ҫӗнӗ актерсен ӑсталӑхне тӗреслеҫҫӗ, вӗсене Александр Кӑлканӑн «Хӑравҫӑ мулкач» юптарӑвне вулаттараҫҫӗ. Халӗ скетчкомра пикесем те ӳкерӗнеҫҫӗ. «ХамОр ялсен» ӗҫне Алексей Московский юрӑҫпа Евгений Григорьев шоумен та хутшӑннӑ.
Ҫулла Шӑмӑршӑ районӗнче пысӑк инкек пулни пирки самай калаҫрӗҫ. Ун чухне водитель ҫул хӗррипе пыракан ҫемьене ҫапса хӑварнӑччӗ.
Ку ҫурлан 2-мӗшӗнче каҫхине пулнӑ. 28 ҫулти водитель Шӑмӑршӑра пурӑнакан ҫемьене ҫапса хӑварнӑ. Ун чухне 38-ти арҫын, унӑн 66-ри амӑшӗ тата 3-ри ачи вилнӗ. Тухтӑрсем арҫыннӑн арӑмне ҫӑлассишӗн тӑрӑшнӑ, анчах вӑл та куҫне хупнӑ. Аварире 7-ри арҫын ача ҫеҫ сывӑ юлнӑ. Анчах унӑн сывлӑхне те йывӑр сиен кӳнӗ.
Нумаях пулмасть ҫав водитель тӗлӗшпе Патӑрьел районӗн сучӗ приговор вуланӑ. Суд ӑна айӑплӑ тесе йышӑннӑ, йӗплӗ пралук леш енне 8 ҫуллӑха ӑсатнӑ. Унччен те арҫынна кун пек аваришӗн айӑпланӑ пулнӑ.
Чӑваш Енре те, Раҫҫейре те пултаруллӑ та пуҫаруллӑ ҫамрӑксене укҫан хавхалантараҫҫӗ. Ҫулсерен 15–25 ҫулсенчи яш-хӗре «Вӗренӳ» наци программипе килӗшӳллӗн преми параҫҫӗ.
Чӳк уйӑхӗн 3-мӗшӗ тӗлне пӗлтернӗ тӑрӑх, 2015 ҫулта ирттернӗ мероприятисен пӗтӗмлетӗвӗсемпе килӗшӳллӗн Чӑваш Енри 34 ҫамрӑка РФ Президенчӗн премине пама йышӑннӑ. Вӗсенчен 12-шӗ — 60-шер пин, 22-шӗ 30-шар пин тенкӗ илӗҫ.
Лауреатсен йышне Раҫҫей шайӗнче иртнӗ олимпиадӑсен, республика конкурсӗсенче ҫӗнтернисене кӗртнӗ. Кӑҫал премие тивӗҫнисенчен ытларахӑшӗ — Шупашкартан. Муркаш районӗнчен — 3 ҫын, Ҫӗнӗ Шупашкартан — 2 ҫын. Патӑрьел, Йӗпреҫ, Канаш, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Шӑмӑршӑ районӗсенчен пӗрер ҫын.
Республикӑра авӑн уйӑхӗн 9-мӗшӗнчен пуҫласа юпа уйӑхӗн 11-мӗшӗччен «Нарспи сӑнарне эпӗ мӗнле ӑнланатӑп» ятлӑ сочинени конкурсӗ иртнӗ. Конкурс тӗллевӗ тесе ачасен шухӑшлавне, вулав туйӑмне аталантарасси, пултаруллӑ ачасене тупса палӑртасси тесе палӑртнӑччӗ.
Вуннӑмӗш класра вӗренекенсем сочинени конкурсне малтан шкул, кайран район шайӗнче хутшӑннӑ. Республика тапхӑрне 14 районтан тата 7 хуларан 55 сочинени тӑратнӑ. Вӗренекенсем сочиненисене чӑвашла та, вырӑсла та ҫырма пултарнӑ.
Конкурса Патӑрьел районӗнчен 3 ӗҫ тӑратнӑ. Чӑваш шкулӗсем хушшинче 2-мӗш вырӑна Пӑлапуҫ Пашьел вӑтам шкулӗнче 10-мӗш класра вӗренекен Кристина Катыкова (ертӳҫи — чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен Светлана Никитина) йышӑннӑ.
-4.7 °C